بررسی تطبیقی علل و عوامل ایجاد مطالبات معوق در بانكهای دولتی و خصوصی استان قم بین سالهای1385 الی 1388از دیدگاه مشتریان بانکها

افزایش قدرت مالی بانك ها و در نتیجه تسلط شان بر بازارهای پولی، زمینه ساز رشد اقتصادی و توسعه روابط بین المللی (به خاطر رفع نیازهای مادی فزاینده ی جامعه ی امروز) می‌گردد فلذا رونق اقتصاد نشان دهنده كارایی مطلوب مصرف منابع بانكی بوده و وصول مطالبات در سر رسیدهای مختلف كه از طریق اعطای تسهیلات جهت توسعه اقتصادی ایجاد گردیده است، نشاندهنده چرخه صحیح و سریع منابع بانكی می‌باشد.

سیستم بانكی با جذب سرمایه های سرگردان و برنامه ریزی صحیح باعث توسعه و گسترش فعالیت های اقتصادی و بهبود آن می‌گردد در این روند اقتصادی بانك ها باید با در نظر گرفتن امنیت سرمایه به گونه ای اقدام به اعطای تسهیلات نمایند كه اصل منابع و سود مورد انتظار آن در مدت زمان قابل قبول وصول گردد. ولی به علت عدم بازپرداخت اقساط تعدادی از تسهیلات، مطالبات معوق با منابع هنگفتی ایجاد گردیده است. وجود تسهیلات لازم در زمینه مطالبات معوق سبب می‌گردد كه بخش قابل توجهی از كمبود منابع بانكی جبران گردیده و با هدایت این منابع به بخشهای تولیدی و خدماتی سبب رشد و پیشرفت كشور گردد.

بانك ها امین سپرده گذاران هستند. به منظور رعایت امانت داری در استفاده هر چه اصولی تر از منابع و كاهش خطرات احتمالی، مدیریت اثربخش ضمن رعایت الزامات قانونی با پرداخت تسهیلات به مشتریان اعم از حقیقی یا حقوقی باید در جهت كاهش مطالبات معوق تلاش نمایند. بدین معنی كه اعطای وام باید به گونه ای باشد كه علاوه بر  وصول اصل منابع، سود مورد انتظار آن (در صورت تحقق) نیز در زمان قابل قبول برگشت شود این موضوع با توجه به جمعیت جوان كشور و لزوم برگشت سریع منابع مصرفی به منظور اعطای تسهیلات جدید از اهمیت زیادی برخوردار می‌باشد. با توجه به منابع هنگفت مطالبات معوق و سررسید گذشته ایجاب می‌كند تا در خصوص عوامل مؤثر در ایجاد و افزایش مطالبات معوق بررسی هایی صورت گرفته و باشناختی كه حاصل می‌گردد راه حلهای مناسب ارائه گردد.

فهرست مطالب

فصل اول: كلیات تحقیق... 1

1-1. مقدمه. 2

1-2. بیان مسئله- مطالبات معوق بانکها 2

1-3. ضرورت تحقیق.. 2

1-4. اهداف تحقیق.. 3

1-5. فرضیه های تحقیق.. 3

1-6. قلمرو تحقیق.. 4

1-7. جامعه آماری.. 4

1-8. روش تحقیق.. 4

1-9. واژه های تحقیق.. 5

1-10. ابزارهای مستقیم.. 9

1-10-1. کنترل نرخ‌های سود بانکی.. 9

1-10-2.  سقف اعتباری.. 9

1-11. ابزارهای غیرمستقیم.. 10

1-11-1.  نسبت سپرده قانونی: 10

1-11-2. اوراق مشاركت بانك مركزی: 10

1-11-3.  سپرده ویژه بانكها نزد بانك مركزی: 11

فصل دوم: ادبیات تحقیق... 12

2-1) مقدمه. 13

2-2) سیر تاریخی مطالبات معوق در کشور. 13

2-3) روشهای پیشنهادی برای احیای مطالبات... 14

2-4) تاریخچه بانكداری.. 15

2-4-1) بانكداری در دوره قدیم.. 15

2-4-2) بانكداری در دوره جدید. 16

2-5) تاریخچه بانكداری در ایران. 17

2-5-1) بانک ملی (تعداد کل پرونده های معوق : 28713فقره) 17

2-5-2) بانک ملت (تعداد کل پرونده های معوق : 18264فقره) 19

2-5-3) بانک تجارت (تعداد کل پرونده های معوق : 9980فقره) 19

2-5-4) بانک سپه (تعداد کل پرونده های معوق : 16100فقره) 20

2-5-5) بانک صادرات (تعداد کل پرونده های معوق : 15691فقره) 21

2-5-6) بانک مسکن (تعداد کل پرونده های معوق : 1817فقره) 22

2-5-7) بانک کشاورزی (تعداد کل پرونده های معوق : 32975فقره) 22

2-5-8) بانک پارسیان (تعداد کل پرونده های معوق : 62فقره) 22

2-5-9) بانک اقتصاد نوین (تعداد کل پرونده های معوق : 58فقره) 23

2-5-10) بانک سرمایه (تعداد کل پرونده های معوق : 33فقره) 23

2-5-11) بانک سامان (تعداد کل پرونده های معوق : 30فقره) 24

2-5-12) تاریخچه بانک پاسارگاد (تعداد کل پرونده های معوق : 27فقره) 24

2-6) قانون ملی شدن بانكها 24

2-7) اهم اصول نظام بانكداری فعلی.. 25

2-8) فعالیت‌های اقتصادی.. 26

2-9) اعطای تسهیلات اعتباری.. 26

2-10) ابزارهای اعتباری.. 27

2-10-1) مشاركت حقوقی.. 27

2-10-2) مشاركت مدنی.. 27

2-10-3) مضاربه. 27

2-10-4) فروش اقساطی.. 28

2-10-5) اجاره به شرط تملیك.... 28

2-10-7) جعاله. 28

2-10-8)  سرمایه گذاری مستقیم.. 29

2-10-9) مزارعه. 29

2-10-10) مساقات... 29

2-10-11) خرید دین( تنزیل اسناد و اوراق تجاری) 29

2-10-12) قرض الحسنه اعطائی.. 29

2-10-13) انواع وثایق و تضمینات... 29

2-10-14) رهن اموال غیر منقول. 30

2-10-15) سپرده های سرمایه گذاری بلند مدت... 30

2-10-16) سپرده سرمایه گذاری كوتاه مدت... 30

2-10-17) سپرده سرمایه گذاری مدت دار- قرض الحسنه و پس انداز ارزی.. 30

2-10-18) اوراق مشاركت... 30

2-10-19) رهن اموال منقول. 31

2-10-20) ضمانتنامه بانكهای داخلی.. 31

2-10-21) ضمانتنامه بانكهای معتبر خارجی.. 31

2-10-22) سهام اوراق بهادار. 31

2-10-23) سفته های جنسی.. 31

2-10-24) قبوض انبارهای عمومی.. 31

2-11) انواع قراردادها 32

2-11-1) قراردادهای رسمی و ثبتی.. 32

2-11-2) قراردادهای عادی.. 32

2-12) فرایند نظارت و انواع آن در سیستم بانكی.. 32

2-13) انواع مطالبات معوق.. 33

2-14) نحوه محاسبه( ذخیره مطالبات مشكوك الوصل( ذم م و)) 35

2-14-1) انواع ذخایر مطالبات مشكوك الوصول. 35

2-15) نظارت... 35

2-15-1) اهداف نظارت... 36

2-15-2) انواع نظارت سازمانی.. 36

2-15-3) نظارت بانكی.. 37

2-15-3-1) نظارت عملیاتی.. 37

2-15-4) مراحل نظارت بانكی.. 38

2-16) تحقیقات گذشته. 38

2-17) مدل تحقیق.. 40

فصل سوم : روش تحقیق... 42

3-1 مقدمه. 43

3-2 روش تحقیق.. 44

3-3 جامعه آماری.. 44

3-4 تعیین حجم نمونه. 44

3-5 روش نمونه‌گیری.. 46

3-6 روش گردآورى اطلاعات... 46

3-7  ابزار جمع‌آوری اطلاعات... 47

3-8  برآورد پایائی پرسشنامه. 48

3-9 روایی پرسشنامه. 49

3-10 فرضیات تحقیق.. 49

3-11  روش اجرا 50

3-12  روش های آماری تجزیه و تحلیل داده‌ها 50

3-13 خلاصه. 51

فصل چهارم : یافته ها و نتایج تحقیق... 52

4-1) مقدمه. 53

4-2) ویژگی های نمونه. 54

4-3) بررسی رابطه میان ویژگی‌های جمعیت شناختی و متغیرهای اصلی تحقیق.. 59

4-4) سئوال اصلی تحقیق.. 61

4-5) فرضیات فرعی این تحقیق عبارتند از: 69

فصل پنجم : نتیجه گیری،پیشنهادات و محدودیت ها 73

5-1) مقدمه. 74

5-2. پیشنهادات... 78

5-3 پیشنهاد برای تحقیقات آتی.. 81

5-4 محدودیت های تحقیق.. 81

منابع و مآخذ. 83 

ضمائم.. 86 

فهرست جدول‌ها

جدول 1-2  جدول زمانبندی انتقال بدهی های پرداخت نشده مشتریان بر حسب تسهیلات اعطائی برای بانكها 35

جدول 4-1 جنسیت... 54

جدول 4-2  سابقه خدمت... 55

جدول 4-3  سن.. 56

جدول 4-4  وضعیت تأهل.. 57

جدول 4-5  سطح تحصیلات... 58

جدول 4-6  همبستگی میان میزان مطالبات معوق با جنسیت و وضعیت تأهل.. 60

جدول 4-7  همبستگی میان متغیرهای اصلی تحقیق با سابقه خدمت و سن.. 60

جدول 4-8  همبستگی میان متغیرهای اصلی تحقیق با سطح تحصیلات... 61

جدول  4-9  رتبه‌های عوامل در بانک‌های دولتی.. 64

جدول 4-10 آماره‌های آزمون فریدمن در بخش دولتی.. 65

جدول 4-11 : رتبه‌های عوامل در بانک های خصوصی.. 67

جدول 4-12 : آماره‌های آزمون فریدمن در بانک‌های خصوصی.. 69

جدول 4-13 : ارتباط میان نظارت بانک و ایجاد مطالبات معوق.. 70

جدول 4-14 : ارتباط میان سیاست‌های پولی و مالی و قوانین حقوقی و ایجاد مطالبات معوق.. 71

جدول 4-15 : ارتباط میان عوامل مخل درون و برون سازمانی و میزان مطالبات معوق بانک‌ها 72

فهرست نمودارها

نمودار1-1 مدل مفهومی تحقیق.. 41

نمودار 4-1  جنسیت... 54

نمودار 4-2  سابقه خدمت... 56

نمودار 4-3  سن.. 57

نمودار 4-4 وضعیت تأهل.. 58

نمودار 4-5  سطح تحصیلات... 59